“ทำไมไม่ขอคืนอากรขาเข้าตอนส่งสินค้ากลับออกไปขายต่างประเทศล่ะค่ะ ?”
“มันวุ่นวาย ดูเสี่ยงที่ต้องมีศุลกากรมาตรวจในคลังสินค้าของเรา … ได้ไม่คุ้มเสียนะซิครับ”

บทสนทนาข้างต้นเป็นเรื่องจริง ผู้ประกอบการบางรายนำสินค้าเข้ามาจากต่างประเทศ ชำระอากรขาเข้า สามารถส่งสินค้านั้นกลับออกไปจำหน่ายยังประเทศอื่น และทำกำไรได้
แต่กลับไม่ขอคืนอากรขาเข้าด้วยความเข้าใจแบบผิด ๆ ข้างต้น
ตัวอย่างการส่งกลับออกไป (Re-Export) เช่น นำเข้าจากจีน ชำระอากรขาเข้า และส่งออกไปจำหน่ายยังสหรัฐ ส่งออกไปคืนผู้ขายเดิม ส่งออกไปบริจาค ส่งออกไปใช้ประโยชน์ในสาขาต่างประเทศของตนเอง หรือส่งออกไปใช้สิ้นเปลืองในเรือหรือเครื่องบิน เป็นต้น
ในทางวิชาชีพเรียกว่า ‘การส่งออกนอกอารักขา’ ซึ่งหมายถึง สินค้านำเข้า ชำระอากรขาเข้าแล้ว นำออกจาก ‘อารักขา’ ของศุลกากรแล้ว และภายหลังถูกส่งกลับออกไปยังต่างประเทศ
คำว่า ‘อากรขาเข้า’ (Import Duty) ที่ต้องชำระ เป็นเจตนารมณ์ให้สินค้านำเข้ามีต้นทุนสูงกว่าสินค้าภายในประเทศ ทำให้มีราคาขายสูงกว่า ส่งเสริมผู้บริโภคให้ซื้อสินค้าจากภายในประเทศ ส่งเสริมการผลิต ทำให้เกิดการจ้างงาน และส่งผลดีต่อระบบเศรษฐกิจโดยรวมของประเทศ
ในเมื่อสินค้านำเข้าถูกส่งกลับออกไป ไม่ได้บริโภคภายในประเทศ อากรขาเข้าที่ชำระไปแล้วก็ไม่เป็นไปตามเจตนารมณ์ดังกล่าวจึงต้องคืนให้
นี่คือ “หลักเจตนารมณ์” ของอากรขาเข้าและการส่งคืน
หากการส่งกลับออกไปจำหน่ายยังต่างประเทศทำให้ได้เงินตราต่างประเทศ ได้กำไร ก็ยิ่งทำให้ไทยเป็นศูนย์กลางทางค้ามากขึ้น ได้ประโยชน์ต่อประเทศ รัฐจึงส่งเสริม
นี่คือ “หลักการส่งเสริม” ของการสร้างไทยให้เป็นศูนย์กลางทางการค้า
ยิ่งไปกว่านั้น มาตรา 28 แห่ง พรบ. ศุลกากร พ.ศ. 2560 บัญญัติให้สินค้านำเข้าที่ชำระอากรขาเข้าไว้แล้ว หากส่งกลับออกไปและพิสูจน์ได้ว่าเป็นสินค้ารายเดียวกับที่นำเข้าก็ให้คืนอากรขาเข้า แต่ให้หักส่วนหนึ่งไว้เพียงไม่เกิน 1,000 บาท
นี่คือ “หลักกฎหมาย” ของการคืนอากรที่ชัดเจนด้วยเงื่อนไขง่าย ๆ เพียง 3 ข้อ ดังนี้
(1) “ไม่ใช้ประโยชน์ภายในประเทศไทย”
หมายถึง การเก็บรักษาไว้เฉย ๆ อาจเก็บเพื่อขาย แต่ไม่ได้ขาย และไม่ได้ใช้งานใด ๆ
ส่วนคำว่า “ไม่ใช้ประโยชน์” มีความหมายรวมถึง ไม่นำไปเป็นของตัวอย่าง ไม่นำไปแสดง ไม่นำไปทดลองใช้ ไม่นำไปทดสอบ หรือตัดส่วนหนึ่งเช่น การตัดผ้าผืนไปตรวจสอบ เป็นต้น
(2) “ของนั้นไม่เปลี่ยนแปลงสภาพหรือลักษณะ”
หมายถึง ตัวสินค้ามีลักษณะนำเข้าอย่างใดก็ส่งออกในลักษณะเดิมอย่างนั้น
กฎหมายใช้คำว่า “ของ” ซึ่งหมายถึง “สินค้า” ด้วย ไม่เกี่ยวกับ “หีบห่อ” ซึ่งสามารถเปลี่ยนหีบห่อและเปลี่ยน “เครื่องหมายและเลขหมาย” (Shipping Mark) ข้างหีบห่อเพื่อส่งออกได้ด้วย
(3) “ส่งกลับภายใน 1 ปี และยื่นขอคืนภายใน 6 เดือน”
หมายถึง การนับเวลา ณ วันที่เรือนำเข้าเทียบท่าไป 1 ปีเพื่อการส่งกลับออกไป และให้นับเวลา ณ วันที่เรือออกเดินทางที่มีหลักฐานไป 6 เดือนเพื่อการยื่นขอรับเงินคืนอากร

การพิสูจน์ว่าเป็นสินค้ารายเดียวกับที่นำเข้านั้นก็ไม่ใช่เรื่องยาก เพียงรับศุลกากรมาตรวจที่คลังของเราเท่านั้น แต่ผู้ประกอบการที่มีสิ่งผิดกฎหมายก็อาจรู้สึกหวั่นเกรงเป็นธรรมดา
ทางแก้ไขทางหนึ่งคือ การจัดแยกพื้นที่ในคลังสินค้าเพื่อให้ศุลกากรตรวจพิสูจน์ หรือนำมาตรวจที่เขตศุลกากร หรือเสนอวิธีการพิสูจน์อื่นก็ได้แต่ต้องได้รับความเห็นชอบก่อน
ส่วนการเข้าสุ่มตรวจ ณ สถานประกอบการเพื่อค้นหาความผิดโดยศุลกากรที่มีข่าวปรากฎนั้นเป็นการสุ่มตามระบบ สุ่มตรวจตามบัญชีรายชื่อที่ต้องสงสัย และเป็นเรื่องปกติที่ผู้ประกอบการทุกรายจะอยู่ในบัญชีการตรวจค้นอยู่แล้ว
มันเป็นหน้าที่ของตัวแทนออกของ (Customs Broker) ทุกรายที่ต้องรู้ เสนอวิธีการพิสูจน์ ปฏิบัติตามเงื่อนไขการส่งกลับออกไปแบบ “นอกอารักขา” และนำเงินคืนอากรมามอบให้
ในกรณีที่สินค้าส่งกลับออกไปแบบ ‘นอกอารักขา’ ไม่อยู่ในเงื่อนไขกฎหมาย 3 ข้อ เช่น มีการเปลี่ยนแปลงลักษณะสินค้า มีการผลิต ผสม ประกอบ บรรจุเป็นสินค้าใหม่ มีการใช้ประโยชน์ นำสินค้าไปแสดง นำไปทดสอบ หรือสินค้ายังอยู่ ‘ในอารักขา’ ของศุลกากร
กฎหมายศุลกากร และกฎหมายอื่นก็ยังคืนอากรขาเข้าได้ ให้ใช้ธนาคารค้ำประกัน หรือให้ยกเว้นภาษีอากรขณะนำเข้าเลยก็ยังทำได้อีกด้วย
ผู้ประกอบการเพียงเข้าใจหลักเจตนารมณ์ หลักการส่งเสริม และหลักกฎหมาย จากนั้นสั่งการให้ตัวแทนออกของทำหน้าที่ ป้องกันความเสี่ยง และนำเงินอากรขาเข้ามาคืนให้เท่านั้น

ดร. สิทธิชัย ชวรางกูร
CEO – SNP Group

ปล. ข้อความเต็ม มาตรา 28 แห่ง พรบ. ศุลกากร 2560
ผู้นําของเข้ามาในราชอาณาจักรและเสียอากรแล้ว หากส่งของนั้นกลับออกไปนอกราชอาณาจักร หรือส่งไปเป็นของใช้สิ้นเปลืองในเรือหรืออากาศยานที่เดินทางออกไปนอกราชอาณาจักร ให้มีสิทธิขอคืนอากรขาเข้าสําหรับของนั้นเก้าในสิบส่วนหรือส่วนที่เกินหนึ่งพันบาทของจํานวนที่ได้เรียกเก็บไว้โดยคำนวณตามใบขนสินค้าขาออกแต่ละฉบับ แล้วแต่จํานวนใดจะสูงกว่า ตามหลักเกณฑ์ดังต่อไปนี้
(๑) ต้องพิสูจน์ได้ว่าเป็นของรายเดียวกันกับที่นําเข้ามาในราชอาณาจักร
(๒) ต้องไม่นําของนั้นไปใช้ประโยชน์ในระหว่างที่อยู่ในราชอาณาจักร เว้นแต่การใช้ประโยชน์ เพื่อส่งของนั้นกลับออกไปนอกราชอาณาจักร และมิได้เปลี่ยนแปลงสภาพหรือลักษณะแห่งของนั้น
(๓) ได้ส่งของนั้นกลับออกไปนอกราชอาณาจักรภายในกําหนดหนึ่งปีนับแต่วันที่นําของนั้น เข้ามาในราชอาณาจักร และ
(๔) ต้องขอคืนอากรภายในกําหนดหกเดือนนับแต่วันที่ส่งของนั้นกลับออกไปนอกราชอาณาจักร การขอคืนอากร การพิสูจน์ของ การส่งของกลับออกไป และการคืนอากร ตามวรรคหนึ่ง ให้เป็นไป ตามหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขที่อธิบดีประกาศกําหนด

อ่านบทความอื่นที่เขียนโดย ดร. สิทธิชัย ชวรางกูร ได้ที่ http://snp.co.th/e-journal/

Date Published : September 14, 2021