“จระเข้ขวางคลอง” เป็นสำนวนไทยหมายถึง การทำตัวกีดขวางผลประโยชน์ของผู้อื่น
จระเข้เป็นสัตว์ดุร้าย เมื่อทำตัวขวางคลองจึงไม่มีผู้ใดกล้าเข้าไปจัดการแก้ไข หรือยากต่อการแก้ไข สำนวนนี้เมื่อพูดบ่อยจึงกลายเป็น “ไอ้เข้ขวางคลอง”

สัปดาห์ที่ผ่านมา การขนส่งสินค้าระหว่างประเทศ หรือ Shipping เกิดสถานการณ์ “ไอ้เข้ขวางคลอง” ขึ้นที่คลองสุเอซ (Suez Canal) ประเทศอียิปต์จนส่งผลกระทบไปทั่วโลก
เรือสินค้า Ever Given มีความกว้าง 59 เมตร ยาว 400 เมตร และบรรทุกได้ 20,000 ตู้สินค้า (Container) น้ำหนักรวมราว 200,000 ตัน สูงรวมเกือบตึก 20 ชั้น ออกจากท่าเรือ Ningbo ของจีนวันที่ 4 มี.ค. 64 มีกำหนดการถึง Rotterdam ในวันที่ 31 มี.ค. 64 แต่เกิดอุบัติเหตุ
เหตุการณ์เกิดขึ้นในวันที่ 23 มี.ค. 64 เวลา 07.45 น. เมื่อเรือดังกล่าววิ่งในคลอง อยู่ ๆ ก็เกิดพายุทรายจนเรือเสียการทรงตัว หัวและท้ายเรือถูกพายุพัดไปคนละฝั่ง เกยตื้นฝังแน่นขอบตลิ่ง ขวางคลอง เคลื่อนไม่ได้ ไม่ว่าจะใช้เรือดัน หรือพยายามอย่างไรก็ไม่หลุดออกมา
คลองสุเอซถูกปิดโดยปริยาย เรือสินค้านับร้อยลำผ่านคลองนี้ไม่ได้ การค้าระหว่างประเทศในแถบเอเซียและยุโรปจึงถูกกระทบ
ทางน้ำทุกสายหากขุดขึ้นมา ไม่ว่าจะกว้างเพียงใดก็จะเรียกว่า “คลอง” เช่นเดียวกับคลองสุเอซซึ่งเป็นคลองขุด มีความกว้างราว 400 เมตร และมีความยาว 193.3 กิโลเมตร
ในอดีต การขนส่งระหว่างทวีปเอเซียกับยุโรป หากเป็นทางบกก็สามารถผ่านประเทศแถบตะวันออกกลาง
แต่หากเป็นทางน้ำ เรือสินค้าไม่สามารถแล่นผ่านแผ่นดินได้ จึงต้องแล่นอ้อมทวีปแอฟริกาผ่านแหลมกู๊ดโฮป (Cape of Good Hope) ซึ่งมีโจรสลัดมาก อันตราย ใช้เวลาราว 24 วัน มีความเสี่ยง เสียเวลา และมีค่าใช้จ่ายด้านการขนส่งสูง
แนวคิดขุดคลองเชื่อมทะเล 2 ด้าน (มหาสมุทรอินเดียกับมหาสมุทรแอตแลนติก) เกิดขึ้นมานานนับพันปี แต่เริ่มได้จริงในปี 2402 (ค.ศ. 1859) ซึ่งตรงกับรัชกาล 4 ของไทย และไปเสร็จสิ้นในปี 2412 (ค.ศ. 1869) ในรัชกาลที่ 5 โดยรัฐบาลอียิปต์เจ้าของพื้นที่ร่วมมือกับฝรั่งเศส
ภายหลังเสร็จสิ้น เรือสินค้าระหว่างเอเซียกับยุโรปจึงวิ่งผ่านคลองสุเอซมากขึ้น ใช้เวลา 16 ชั่วโมง ย่นเวลามาก ปีหนึ่งมีเรือผ่านถึง 25,000 ลำ หรือ 14% ของการขนส่งทางเรือทั่วโลก
ในอดีต คลองสุเอซก็เคยถูกปิดเป็นไอ้เข้ขวางคลองหลายครั้ง เช่น
ปี 2425 (ค.ศ. 1882) หรือ 23 ปีหลังคลองสุเอซเปิดใช้ อียิปต์เกิดความไม่สงบภายในประเทศ อังกฤษและฝรั่งเศสถือโอกาสนี้รุกราน ยึดครองประเทศอียิปต์และคลองสุเอซ
ปี 2499 (ค.ศ. 1956) หลังอังกฤษและฝรั่งเศสยึดคลองสุเอซมาได้ 74 ปี อียิปต์ก็เข้ายึดคืน แต่อังกฤษและฝรั่งเศสไม่ยอม จึงไปดึงอิสราเอลมาร่วมต่อสู้จนกลายเป็น “วิกฤติการณ์คลองสุเอซ” (Suez Crisis) เรือสินค้าถูกทำลายจมในคลองสุเอซจำนวนมาก การค้าทั่วโลกเดือดร้อน
ในที่สุด สหรัฐและองค์การสหประชาชาติเข้าไกล่เกลี่ยจนอังกฤษ ฝรั่งเศส และอิสราเอลยอมถอนกำลัง คลองสุเอซกลับมาเป็นของอียิปต์อีกครั้ง
ปี 2510 – 2518 (ค.ศ. 1967 – 1975) คลองสุเอซถูกปิดอีกเมื่อเกิดการสู้รบระหว่างอิสราเอลกับชาติอาหรับ ครั้งนี้ถูกปิดถึง 8 ปี กระทั่งเหตุการณ์สงบลง คลองสุเอซจึงกลับมาเปิดใช้
ปี 2564 (ค.ศ. 2021) ครั้งนี้คลองสุเอซถูกปิดจากพายุทราย เป็นอุบัติเหตุ ไม่ใช่การเมือง ไม่ใช่สงครามเหมือนในอดีต ทั่วโลกต่างเอาใจช่วย เสนอความคิด และเสนอตัวช่วยเหลือ
ตอนแรกคาดว่าเรือจะติดอยู่หลายสัปดาห์ แต่เพราะการประสานงานกันทั่วโลก ปรากฎว่าเพียง 1 สัปดาห์ก็หลุดพ้น และไม่ทำให้ต้นทุนค่าขนส่งระหว่างเอเซียและยุโรปสูงขึ้นอย่างน่ากลัว

ไอ้เข้ขวางคลองครั้งนี้เป็นอุบัติเหตุ ทุกเชื้อชาติต่างช่วยกัน และใช้เวลาไม่นานก็แก้ได้
แต่หากเป็นการเมืองเหมือนในอดีต ไอ้เข้ขวางคลองเกิดจากการยึดครองและสงครามของมหาอำนาจ จะขวางคลองเป็นปี และความเสียหายทั่วโลกก็มีมากกว่านี้มาก
คลองสุเอซเป็นทรัพยากรที่สร้างเศรษฐกิจและผลประโยชน์ให้อียิปต์มหาศาล สำคัญต่อการขนส่งโลก ประเทศมหาอำนาจในอดีตจึงแย่งชิง
ไม่มีใครรู้ว่า การเมืองโลกต่อไปจะเป็นอย่างไร จะมีไอ้เข้ขวางคลองอีกหรือไม่ ?
แต่วันนี้ ผู้นำเข้าและผู้ส่งออกของไทยเข้าใจเส้นทางการเดินเรือมากขึ้น เข้าใจความสำคัญของคลองสุเอซ เข้าใจประวัติศาสตร์ และการแย่งชิงเพื่อยึดครองทรัพยากรของประเทศอื่น และนี่ก็อาจเป็นเหตุผลหนึ่งที่หลายรัฐบาลของไทยในอดีตไม่กล้าตัดสินใจขุดคลองที่คอคอดกระก็ได้
หากประเทศไทยขุดคลองคอคอดกระจนเกิดการเมืองและผลประโยชน์ระดับโลกขึ้น คลองไทยอาจไม่เพียงถูกปิดเป็นไอ้เข้ขวางคลองเท่านั้น
แต่ภาคใต้อาจถูกแบ่งและถูกแย่งชิงอย่างไม่มีเหตุผลเหมือนคลองสุเอซในอดีตก็ได้เช่นกัน

ดร. สิทธิชัย ชวรางกูร
CEO – SNP Group

อ่านบทความอื่นที่เขียนโดย ดร. สิทธิชัย ชวรางกูร ได้ที่ http://snp.co.th/e-journal/

Date Published : March 30, 2021