หากใบตราส่งสินค้าไม่ระบุจำนวนเงินค่าระวางขนส่ง ผู้นำเข้ายังคงต้องจ่ายหรือไม่ ?

ค่าระวางขนส่ง (Freight) เป็นสิ่งที่สามารถเลือกจ่ายได้ทั้งที่ท่าเรือต้นทาง หรือปลายทาง
ผู้นำเข้าและผู้ส่งออกทราบเงื่อนไขข้างต้นดี หากผู้นำเข้าซื้อสินค้าเงื่อนไข CFR (Cost and Freight) ผู้ขายจะจ่ายค่าระวางขนส่งให้ ณ ท่าเรือต้นทาง ผู้นำเข้าไม่ต้องจ่าย แต่หากซื้อในเงื่อนไข FOB (Free On Board) ผู้นำเข้าจะเป็นผู้จ่ายค่าระวางขนส่งเอง ณ ท่าเรือปลายทาง
ปัญหาที่เกิดขึ้นคือ ผู้นำเข้าซื้อสินค้าในเงื่อนไข CFR ค่าระวางขนส่งจ่ายแล้วที่ต้นทาง
แต่เมื่อเรือเทียบท่าปลายทางกลับถูกตัวแทนสายการเดินเรือ (Shipping Agent) หรือผู้รับจัดการขนส่งสินค้าระหว่างประเทศ (Freight Forwarder) หรือผู้ขนส่งอื่นเรียกเก็บค่าระวางซ้ำอีก
เมื่อตรวจสอบก็พบผู้ขายลืม คิดว่าขายสินค้าในราคา FOB จึงไม่ได้จ่ายค่าระวางขนส่งที่ต้นทางก็มี หรือผู้ขนส่งสั่งให้ตัวแทนที่ปลายทางเรียกเก็บค่าระวางซ้ำอย่างผิดพลาดก็มี ฯลฯ
ข้อผิดพลาดทำให้ผู้นำเข้าเสียเวลา บางกรณีอาจต้องจ่ายระวางไปก่อน ขอคืนภายหลัง ได้คืน หรือไม่ได้ก็มี ยิ่งไปกว่านั้นยังพบว่า ใบตราส่งสินค้า หรือ B/L (Bill of Lading) บางฉบับไม่ระบุให้ชัดว่าค่าระวางขนส่งจ่ายแล้ว (Freight Prepaid) หรือให้เรียกเก็บปลายทาง (Freight Collect) และไม่ระบุจำนวนเงินที่จะเรียกเก็บให้ผู้นำเข้าทราบล่วงหน้าอีกด้วย
ผู้นำเข้าเจอเรื่องแบบนี้ก็ต้องเหนื่อย ต้องวุ่นวาย แต่ใน พรบ. การรับขนของทางทะเล พ.ศ. 2534 มาตรา 18 (6) และ มาตรา 22 ได้กำหนดถ้อยคำไว้ชัดเจนแล้ว
มาตรา 18 (6) ใบตราส่งสินค้า หรือ B/L ต้องแสดง “ค่าระวางเท่าที่ผู้รับตราส่งจะต้องจ่าย หรือข้อความแสดงว่าผู้รับตราส่งเป็นผู้จ่ายค่าระวางและค่าเรือเสียเวลาในการบรรทุกของลงเรือ ณ ต้นทาง”
มาตรา 22 “ใบตราส่งใดไม่มีข้อความตามมาตรา 18 (6) ให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่า ผู้รับตราส่งไม่ต้องจ่ายค่าระวางและค่าเรือเสียเวลาในการบรรทุกของลงเรือ ณ ท่าต้นทาง แต่ถ้าใบตราส่งนั้นได้โอนไปยังผู้รับตราส่งหรือบุคคลภายนอกซึ่งได้กระทำการโดยสุจริตโดยเชื่อใบตราส่งนั้น ห้ามมิให้ผู้ขนส่งพิสูจน์เป็นอย่างอื่น”
“ผู้รับตราส่ง” ตามความหมายในมาตรา 3 วรรค 4 หมายถึง ผู้รับของ หรือผู้นำเข้า
กฎหมายเข้าใจยาก แต่สรุปได้ว่า ค่าระวางขนส่งที่เรียกเก็บปลายทาง (Freight Collect) หากในใบตราส่ง (B/L) ไม่แสดงจำนวนเงินและรายจ่ายอื่น ผู้นำเข้าไม่ต้องจ่าย

แม้กฎหมายกำหนด แต่ผู้ขนส่งจำนวนมากไม่ทราบ ไม่ระบุจำนวนเงินค่าระวางขนส่งที่จะเรียกเก็บ หรือแจ้งจำนวนเงินก่อนเรือเทียบท่าไม่กี่วันทำให้ผู้นำเข้าตกอยู่ในภาวะจำยอม
แต่จากข้อเท็จจริง สินค้าที่ซื้อขายระหว่างประเทศไม่ว่าอย่างไรก็ต้องมีการขนส่ง และไม่ว่าอย่างไรค่าระวางขนส่ง (Freight) ก็ต้องจ่ายโดยฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง
หากผู้ขายจ่าย ผู้ขายก็ต้องนำมาบวกในราคาสินค้า ทำให้ราคา FOB กลายเป็น CFR และเรียกเก็บจากผู้นำเข้า บางกรณีผู้ขายอาจบวกเพียงเท่าค่าระวางขนส่งที่จ่าย และบางกรณีอาจบวกเพิ่มค่าความเสี่ยงต่าง ๆ เช่น อัตราแลกเปลี่ยน ค่าบริหารจัดการระวางสินค้า และอื่น ๆ
ในที่สุด ผู้นำเข้าก็ต้องเป็นผู้จ่ายค่าระวางขนส่งไม่ทางตรงก็ทางอ้อม
จากข้อเท็จจริงนี้ หากผู้นำเข้าเปลี่ยนมาซื้อสินค้าในราคา FOB และนำเรื่องระวางขนส่งมาจัดการที่ประเทศไทยเอง ประสานงานกับตัวแทนขนส่งเอง ผู้นำเข้าจะได้ประโยชน์ ดังนี้
1. ได้เลือกเรือบรรจุสินค้าที่เห็นว่าดี เลือกตารางเรือให้เดินทางและเทียบท่าในเวลาที่ต้องการ เลือกท่าเรือที่จะนำเข้าที่มีหลายแห่ง และเลือกเครื่องมือขนย้ายที่ท่าเรือให้เหมาะสมกับสินค้า
2. ได้เลือกศุลกากรที่คุ้นเคย และเข้าใจลักษณะสินค้าที่ประจำ ณ ท่าเรือนำเข้า
3. ได้ต่อรองค่าระวางขนส่ง ค่าเรือเสียเวลา ค่าใช้จ่ายอื่นที่ต้องจ่ายปลายทางก่อนการขนส่ง
4. ได้ลดความวุ่นวายกรณีค่าระวางขนส่งต้องจ่าย หรือไม่ต้องจ่าย ณ ท่าเรือปลายทางเพราะผู้นำเข้ารู้ล่วงหน้าว่า ตนเองเป็นผู้จัดระวางขนเองเอง จ่ายเอง และต้องจ่ายจำนวนเท่าไร
ไม่ว่ากฎหมายจะระบุค่าระวางขนส่งอย่างไร สุดท้ายผู้นำเข้าก็ต้องจ่ายอยู่ดี
ดังนั้น ผู้นำเข้าจึงควรใช้ทุก ๆ โอกาสสร้างประสบการณ์ ฝึกฝนการจัดการระวางขนส่งโดยการซื้อสินค้าในราคา FOB เว้นแต่จะเห็นโดยชัดเจนว่า การซื้อสินค้าในราคา CFR และมอบสิทธิ์การจัดการระวางขนส่งให้ผู้ขายจะให้ประโยชน์ต่อผู้นำเข้ามากกว่าเท่านั้น.

ดร. สิทธิชัย ชวรางกูร
👉 Home and Health … https://www.inno-home.com
👉 Art and Design …… https://www.cose.life

อ่านบทความอื่นที่เขียนโดย ดร. สิทธิชัย ชวรางกูร ได้ที่ http://snp.co.th/e-journal/

Date Published : October 3, 2023