ทำอย่างไรจึงจะเข้าใจและจำ IncoTerms ได้ง่าย ๆ ?

ผู้นำเข้า ผู้ส่งออก และคนทำงานเกี่ยวกับการขนส่งระหว่างประเทศย่อมต้องรู้และต้องเคยใช้ IncoTerms มาบ้าง บางคนรู้ เข้าใจ และแยกเงื่อนไขที่มีมากมายได้
แต่ส่วนใหญ่แม้จะรู้ จะเข้าใจ แต่จำยากจนบางครั้งสับสนและใช้ผิด
การค้าระหว่างประเทศ หากไม่มี “ทะเล” ก็ต้องมี “ขอบแผ่นดิน” ขวางกั้น ในอดีตมีความขัดแย้งเรื่องราคาสินค้าจะรวมค่าส่งมอบถึงสถานที่ (Place of Delivery) แห่งไหน
ปี ค.ศ. 1936 (พ.ศ. 2479) สภาหอการค้านานาชาติ หรือ ICC (International Chamber of Commerce) จึงกำหนดให้มีเงื่อนไขการส่งมอบ หรือ IncoTerms (International Commercial Term of Delivery) เพื่อให้ผู้ขายและผู้ซื้อตกลงกันว่าจะใช้สถานที่ส่งมอบแห่งใดให้เป็นสากล
แต่โลกและการค้ามีวิวัฒนาการตลอดเวลา IncoTerms จึงต้องมีการปรับปรุงทุก ๆ 10 ปี การปรับปรุงล่าสุดในปี ค.ศ. 2020 (พ.ศ. 2563) IncoTerms มี 11 เงื่อนไข (Term)
วิธีจำง่าย ๆ ให้สังเกตอักษรนำหน้าเงื่อนไขที่แบ่งเป็น 4 กลุ่มคือ กลุ่ม E, F, C, และ D แต่ละกลุ่มสื่อ “ขอบแผ่นดิน” ที่กฎหมายแต่ละประเทศกำหนดให้เป็นสถานที่ส่งมอบ (ผู้เขียน)
กลุ่มสถานที่ส่งมอบอยู่ “ในแผ่นดิน” ประเทศผู้ขาย เงื่อนไขขึ้นด้วยอักษร E
กลุ่มสถานที่ส่งมอบอยู่ “ขอบแผ่นดิน” ประเทศผู้ขาย เงื่อนไขขึ้นด้วยอักษร F
กลุ่มสถานที่ส่งมอบอยู่ “ขอบแผ่นดิน” ประเทศผู้ซื้อ เงื่อนไขขึ้นด้วยอักษร C
กลุ่มสถานที่ส่งมอบอยู่ “ในแผ่นดิน” ประเทศผู้ซื้อ เงื่อนไขขึ้นด้วยอักษร D

การกำหนด “ขอบแผ่นดิน” ให้เงื่อนไข 4 กลุ่มที่นำด้วย 4 อักษรทำให้จำและเข้าใจง่ายขึ้น
1. กลุ่ม E สถานที่ส่งมอบอยู่ “ในแผ่นดิน” ประเทศผู้ขาย
กลุ่ม E มีเพียง 1 เงื่อนไขคือ EXW (Ex-Works)
EXW หมายถึง ราคาสินค้าไม่มีค่าส่งมอบโดยผู้ขายส่งมอบ ณ สถานที่ของผู้ขาย (Seller’s Place) เช่น หน้าโรงงาน หน้าร้าน หน้าคลังสินค้าที่อยู่ “ในแผ่นดิน” ผู้ขาย
ผู้ซื้อมีหน้าที่มารับสินค้าหน้าที่ทำการผู้ขาย และจ่ายค่าขนส่งเองทั้งหมด
2. กลุ่ม F สถานที่ส่งมอบอยู่ “ขอบแผ่นดิน” ประเทศผู้ขาย
กลุ่ม F มี 3 เงื่อนไขคือ FCA, FAS, และ FOB
คำว่า “ขอบแผ่นดิน” คือสถานที่ที่กฎหมายแต่ละประเทศกำหนดให้เป็น “ขอบแผ่นดิน” ที่เตรียมพร้อมเดินทางเพื่อการส่งออก เช่น สนามบิน ท่าเรือ ท่าขนส่งที่มีศุลกากรประจำการ ผู้ขายนำสินค้ามาส่งมอบ ณ สถานที่ที่เป็น “ขอบแผ่นดิน” ประเทศผู้ขาย จากนั้นผู้ซื้อรับช่วงขนส่งต่อ
FCA (Free Carrier) หมายถึง ส่งมอบ ณ ที่ทำการของผู้ขนส่ง (Carrier’s Place)
FAS (Free Alongside Ship) หมายถึง ส่งมอบ ณ ข้างเรือเดินทะเลเพื่อเตรียมนำขึ้นเรือ
FOB (Free On Board) หมายถึง ส่งมอบ ณ บนดาดฟ้าเรือที่เตรียมการส่งออก
คำว่า “Free” หมายถึง ฟรีค่าใช้จ่ายให้ผู้ซื้อจนสินค้าถึง “ขอบแผ่นดิน” ประเทศผู้ขาย
3. กลุ่ม C สถานที่ส่งมอบอยู่ “ขอบแผ่นดิน” ประเทศผู้ซื้อ
กลุ่ม C มี 4 เงื่อนไข คือ CFR, CIF, CPT, และ CIP ที่กฎหมายกำหนดให้เป็น “ขอบแผ่นดิน” ในประเทศผู้ซื้อเพื่อเตรียมการนำเข้า ตัวอย่างท่านำเข้าเช่นเดียวกับกลุ่ม F
CFR (Cost and Freight) หมายถึง ส่งมอบ ณ ท่าเรือนำเข้า (Port of Arrival)
CIF (Cost, Insurance, and Freight) เหมือน CFR แต่รวมค่าเบี้ยประกันภัยที่ผู้ขายจ่าย
CPT (Carriage Paid To) หมายถึง ส่งมอบ ณ “ขอบแผ่นดิน” ประเทศผู้ซื้อเช่นเดียวกับ CFR แต่ CPT แยกใช้กับการขนส่งทุกประเภท ยกเว้นทางเรือ ส่วน CFR ใช้เฉพาะทางเรือเท่านั้น
CIP (Carriage, Insurance, and Freight) เหมือน CPT แต่รวมค่าเบี้ยประกันภัย
IncoTerms 2020 มีเจตนาแยก “การขนส่งทางเรือ” ออกให้แตกต่าง ชัดเจน ป้องกันความเข้าใจผิดโดยให้ใช้คำว่า “Freight” เฉพาะทางเรือเท่านั้น ส่วน “การขนส่งทางอื่น” เช่น เครื่องบิน รถไฟ รถบรรทุก และอื่น ๆ ที่จะมีในอนาคตให้ใช้คำว่า “Carriage”
4. กลุ่ม D สถานที่ส่งมอบอยู่ “ในแผ่นดิน” ประเทศผู้ซื้อ
กลุ่ม D มี 3 เงื่อนไข คือ DAP, DAT, และ DDP
DAP (Delivered At Place) หมายถึง ส่งมอบ ณ สถานที่ “ในแผ่นดิน” ที่ผู้ซื้อกำหนด
DAT (Delivered At Terminal) เหมือน DAP แต่เปลี่ยนจากสถานที่ (Place) มาเป็นสถานีขนถ่ายสินค้า (Terminal) ที่อยู่ “ในแผ่นดิน” ประเทศผู้ซื้อ และให้ความแน่นอนกว่า DAP
DDP (Delivered Duty Paid) หมายถึง ส่งมอบ ณ สถานที่ผู้ซื้อ (Buyer’s Place) ซึ่งผู้ขายต้องจ่ายค่าใช้จ่ายทุกอย่าง เช่น ค่าระวางขนส่ง (Freight) หรือค่าขนส่ง (Carriage) ค่าเบี้ยประกันภัย และค่าภาษีเพื่อการนำเข้าในประเทศผู้ซื้อ หรือที่เรียกว่า Door to Door
คำว่า “Delivered” หมายถึง การส่งมอบถึงสถานที่ที่ถูกกำหนดโดยผู้ซื้อ
เงื่อนไข DAP และ DAT ยังใช้กับการส่งมอบที่ต้องผ่านประเทศที่ 3 ที่การขนส่งต่อเดียวไปไม่ถึง ต้องใช้การขนส่งต่อเนื่องหลายรูปแบบ (Multimodal Transport) ตัวอย่างเช่น ขนส่งทางเรือไปประเทศที่ 3 จากนั้นผู้ซื้อขนส่งต่อผ่านทางรถไฟไปยังสถานที่ผู้ซื้อ (Buyer’s Place) เป็นต้น
คำว่า Door to Door ไม่มีความชัดเจนว่า ผู้ขายต้องรับผิดชอบค่าภาษีนำเข้า หรือผู้ซื้อ
ในอดีตจึงแยกเป็น DDU (Delivered Duty Unpaid) ที่ไม่รวมภาษี และ DDP (Delivered Duty Paid) ที่รวมภาษีเพื่อความชัดเจน
แต่พอถึงปี ค.ศ. 2010 (พ.ศ. 2553) โลกเข้าสู่ FTA (Free Trade Area) มากขึ้น ภาษีนำเข้าค่อย ๆ ลดบทบาทลง ปีนั้น Incoterms 2010 จึงยกเลิก DDU ให้เหลือแต่ DDP ที่ต้องรวมภาษีนำเข้าด้วย แต่ก็ยังมีผู้ซื้อและผู้ขายนำ DDU ที่ไม่รวมภาษีมาตกลงใช้เป็นการส่วนตัว
การแบ่ง IncoTerms 2020 โดยใช้ “ขอบแผ่นดิน” ออกเป็น 4 กลุ่ม มี 4 ตัวอักษรจึงทำให้เข้าใจและจำได้ง่ายขึ้น แต่ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับผู้นำเข้า ผู้ส่งออก และผู้ขนส่งแต่ละคนจะใช้วิธีการสร้างความเข้าใจและจดจำอย่างไร.

ดร. สิทธิชัย ชวรางกูร
👉 Home and Health … https://www.inno-home.com
👉 Art and Design …… https://www.cose.life

อ่านบทความอื่นที่เขียนโดย ดร. สิทธิชัย ชวรางกูร ได้ที่ http://snp.co.th/e-journal/

Date Published : December 19, 2023