“Government of the people, by the people, for the people shall not perish from the Earth.”
รัฐบาลเป็นของประชาชน โดยประชาชนเป็นเจ้าของผู้เลือกมา และเพื่อทำงานให้กับประชาชน หากรัฐบาลมีครบถ้วน 3 ข้อก็ไม่มีวันสูญหายไปจากโลกนี้

คำข้างต้นเป็นแนวคิดของ อับราฮัม ลินคอล์น อดีตประธานาธิบดีคนที่ 19 ของสหรัฐ
หากรัฐบาลจะทำงานเพื่อประชาชนให้ได้ประโยชน์ตามแนวคิดนี้ ประเทศที่มีการปกครองในระบอบประชาธิปไตยจำเป็นต้องมีสถานที่ให้ประชาชนทั้งประเทศมาแสดงความต้องการ แสดงความคิดเห็น ออกกฎหมาย และลงมติเพื่อให้รัฐบาลนำไปทำงานสนองต่อประชาชน
ประเทศยิ่งมีประชาชนมาก เป็นสิบ เป็นร้อยล้าน การหาสถานที่รองรับให้ได้ทั้งหมดก็ยิ่งเป็นสิ่งจำเป็น แต่ในความจริงเป็นไปไม่ได้
ในที่สุด ประชาธิปไตยจึงออกแบบให้ประชาชนแต่ละเขตเลือกนักการเมืองให้เป็นผู้แทนเพื่อทำหน้าที่นี้แทนตน นักการเมืองที่เป็นผู้แทนฯ จึงเป็นผู้รับมอบอำนาจจากประชาชนแต่ละเขต
ส่วนสถานที่ที่ให้นักการเมืองเข้ามาทำหน้าที่แทนประชากรคือ “รัฐสภา”
รัฐสภาจึงเป็นสถานที่แสดงความคิดเห็น แสดงความต้องการ ออกกฎหมายให้รัฐบาลปฏิบัติ นำกฎหมายมาบังคับใช้กับประชาชน ลงมติ ตรวจสอบรัฐบาล เป็นสัญลักษณ์ของประเทศในระบอบประชาธิปไตย เป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ และเป็นศักดิ์ศรี
เมื่อใดประเทศเกิดวิกฤติ มีความขัดแย้งในหมู่ประชาชน รัฐสภาจะเป็นสถานที่แก้ไข
การพูด และการแสดงออกในรัฐสภาจึงต้องสุภาพ มีหลักการ เหตุผล ภายใต้กฎหมาย และอีกนัยหนึ่งก็เป็นการสะท้อนพฤติกรรมของประชากรในเขตที่เลือกนักการเมืองนั้นมา
แต่ในความจริง นักการเมืองแต่ละท่านก็อาจไม่สะท้อนตัวตน พฤติกรรม และความต้องการที่แท้จริงของประชาชนในเขตนั้นก็ได้ด้วยเหตุที่มาของนักการเมืองจาก 2 ปัจจัยด้วยกัน
1. ความรู้ ความเข้าใจในระบอบประชาธิปไตยของประชาชนแตกต่างกัน การเลือกนักการเมืองจึงอาจเกิดจากเหตุปัจจัยอื่นจนไม่สามารถสะท้อนความต้องการที่แท้จริงของประชาชนผู้เลือกได้
2. คะแนนเสียงที่ได้ อาจไม่ใช่จำนวนเสียงส่วนใหญ่ของประชาชนในเขตเลือกตั้ง เช่น เขตหนึ่งมีประชากร 150,000 คน มีนักการเมืองสมัคร 4 คน แต่มีประชาชนมาใช้สิทธิ์เลือกตั้ง 100,000 คน
สมมุติ คนที่ 1 ได้ 10,000 คนที่ 2 ได้ 20,000 คนที่ 3 ได้ 30,000 และคนที่ 4 ได้ 40,000
นักการเมืองคนที่ 4 ที่ได้ 40,000 คะแนน ได้เป็นผู้แทนในเขตนั้น แต่มีประชากร 60,000 คนเลือกนักการเมืองอื่น และอีก 50,000 คนไม่มาลงคะแนน
คนที่ได้คะแนน 40,000 จึงไม่อาจเป็นตัวแทนของคน 150,000 ที่แท้จริงในเขตนั้นได้ เป็นต้น
ในหลายกรณี ประชาชนในเขตเลือกตั้งจึงเกิดการไม่ยอมรับนักการเมืองได้ง่าย ๆ
ด้วยเหตุนี้ ในกรณีเรื่องสำคัญ รัฐบาลจึงต้องกลับไปถามประชาชนด้วยการทำประชามติ เช่น ประเทศอังกฤษทำประชามติเพื่อออกจากการเป็นสมาชิกสหภาพยุโรป หรือ BREXIT ในวันที่ 23 มิ.ย. 2559 (2016) และได้คะแนนเห็นชอบอย่างเฉียดฉิวร้อยละ 51.90
การทำประชามติถามประชาชนโดยตรงแม้จะได้คะแนนเฉียดฉิว แต่ดูอย่างไรก็ดีกว่าการใช้รัฐสภาลงมติ
การทำประชามติใช้เงินมหาศาล และหากประชาชนแบ่งเป็น 2 ฝ่าย มีความคิดแตกแยกกันมาก เสียงชนะก็อาจเฉียดฉิวจนพาประเทศให้เสียหายได้ เช่น BREXIT ที่ความคิดแตกแยกในตอนต้น
ภายหลัง BREXIT ความเชื่อมั่นต่ออังกฤษลดลง ค่าเงินปอนด์ตกหนัก คนอังกฤษสับสน เริ่มไม่แน่ใจกับอนาคตของตน แม้ด้านดีจะมี แต่ระยะยาว อังกฤษจะขาดสิทธิประโยชน์จากสหภาพยุโรป ขาดแคลนแรงงานที่จะส่งผลต่อเศรษฐกิจมากขึ้น (https://brandinside.asia/brexit-analysis/)

ประเทศไทยก็เคยทำประชามติรับร่างรัฐธรรมนูญปี 2560 มีคนเห็นชอบ 16,820,402 คน คิดเป็นร้อยละ 61.35 และไม่เห็นชอบ 10,598,037 คน คิดเป็นร้อยละ 36.83 แม้ผลคะแนนจะดูไม่เฉียดฉิวแบบ BREXIT แต่รัฐธรรมนูญ 2560 ก็เป็นส่วนหนึ่งของความขัดแย้งเรื่อยมา
แล้ววันนี้ ประเทศไทยกลับมาอยู่ในความขัดแย้งใหญ่อีกครั้ง ทั่วโลกเป็นห่วง จับตามอง และไม่รู้ว่าความขัดแย้งนี้จะลุกลามไปทั่วทั้งประเทศหรือไม่ ?
การใช้เวทีรัฐสภาแก้ไขเพื่อให้นักการเมืองที่เป็นผู้แทนฯ พูดจากัน และแก้ปัญหาร่วมกันแทนคู่ขัดแย้งจึงถือเป็นทางออกที่ดีตามแนวคิดประชาธิปไตยของอับราฮัม ลินคอล์น
แต่หากการใช้รัฐสภาครั้งนี้ไม่ได้ประโยชน์อะไร กลายเป็นการซ้ำเติม ไม่มีทางออก ไม่ยอมรับซึ่งกันและกัน ความขัดแย้งจะยิ่งเพิ่มมากขึ้น สุดท้ายก็อาจตามมาด้วยการทำประชามติ
ไม่มีใครรู้ว่า ความขัดแย้งครั้งนี้จะจบลงด้วยการลาออก การยุบสภา หรือประชามติ แต่ที่แน่ ๆ คือ การคงสภาพการเมืองเดิมไว้มีข้อเสีย และการเปลี่ยนแปลงไม่ว่าจะไปทางไหนก็มีข้อเสียไม่ต่างไปจาก BREXIT ของอังกฤษที่เป็นต้นแบบประชาธิปไตยและเป็นตัวอย่างให้เห็น
ปัจจัยเดียวจึงอยู่ที่ประชาชนจะยอมรับข้อดีและข้อเสียแต่ละด้าน ยอมฟังความคิดต่าง ยอมลดความขัดแย้ง และยอมให้รัฐสภาเป็นสถานที่แก้ปัญหาตามระบอบประชาธิปไตยได้มากน้อยเพียงใดเท่านั้น
มิฉะนั้นแล้ว การใช้เวทีรัฐสภาหรือการทำประชามติก็จะไม่มีประโยชน์อะไรจนไม่มีนักการเมืองใดและรัฐบาลไหนสามารถทำงานให้กับประชาชนตามแนวคิดของอับราฮัม ลินคอล์น ได้อีกต่อไป

ดร. สิทธิชัย ชวรางกูร
CEO – SNP Group

อ่านบทความอื่นที่เขียนโดย ดร. สิทธิชัย ชวรางกูร ได้ที่ http://snp.co.th/e-journal/