ทำอย่างไรจึงจะป้องกันประชาชนมิให้หลงเข้าสู่แชร์ลูกโซ่ ?

“การขายตรง” และ “แชร์ลูกโซ่” มีลักษณะคล้ายกันจนประชาชนอาจสับสน
“การขายตรง” อยู่ภายใต้ พรบ. ขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. 2545 มาตรา 3 ระบุโดยย่อว่า หมายถึง “การทำการตลาดและการขายโดยตรงไปยังผู้ซื้อซึ่งอาจเป็นการขายผ่านตัวแทนชั้นเดียว หรือผู้ขายอิสระหลายชั้น” กฎหมายและธุรกิจแบ่งการขายตรงเป็น 2 รูปแบบ ดังนี้
1. แบบการตลาดชั้นเดียว (Single Level Marketing)
หมายถึง ผู้ขายสินค้า หรือผู้ขายบริการจะมุ่งขายไปยังผู้ซื้อโดยตรง
ผู้ขายชั้นเดียวมีรายได้จากยอดขายตามเกณฑ์ที่กำหนด เช่น รายได้อัตราร้อยละ หรือจากส่วนแบ่งกำไร ไม่มีรายได้จากการหาสมาชิกให้มาเป็นผู้ขาย ไม่มีรายได้จากค่าหัว
2. แบบการตลาดหลายชั้น หรือ MLM (Multi Level Marketing)
หมายถึง การสร้างเครือข่ายให้มีผู้ขายหลายคน เป็นทีม มีรายได้จากการขายเช่นเดียวกับการตลาดชั้นเดียว และอาจมีรายได้เล็กน้อยจากการหาสมาชิกให้มาเป็นเครือข่ายช่วยขาย
การตลาดหลายชั้นตามมาตรา 3 หรือ MLM ยินยอมให้ผู้ขายหาสมาชิกเป็นทีมได้
แต่กฎหมายการขายตรงยังมีมาตรา 19 ที่ระบุเนื้อหาโดยย่อว่า “ห้ามมิให้ผู้ขายตรงชักชวน หรือจูงใจบุคคลอื่นเข้าร่วมเป็นเครือข่ายโดยให้ผลประโยชน์ตามจำนวนผู้เข้าร่วม” และมีมาตรา 20 ระบุโดยย่อว่า “ผู้ทำธุรกิจขายตรงต้องไปจดทะเบียนต่อคณะกรรมการตาม พรบ. ขายตรงก่อน”
กฎหมายทุกมาตรามีวัตถุประสงค์ให้สมาชิกมุ่งหารายได้จากการขายสินค้า อาจมีรายได้เล็กน้อยจากการหาเครือข่ายช่วยขาย แต่ห้ามมีรายได้เป็นรายหัวจากสมาชิกที่เพิ่มจนเป็นเครือข่าย ให้สมาชิกมุ่งขายลูกค้าทั่วไป มิให้มุ่งขายกันเองในหมู่สมาชิกจนมีสภาพเป็น “แชร์ลูกโซ่”
พอมีคำว่า “แชร์” มันก็ไปตรงกับ “การเล่นแชร์” ที่ประชาชนคุ้นเคยจนอาจเข้าใจผิด
การเล่นแชร์มี “พรบ. การเล่นแชร์ พ.ศ. 2534” มาตรา 3 ระบุโดยย่อว่า “ห้ามนายวงแชร์จัดวงแชร์มากกว่า 3 วง ห้ามจำนวนคนทุกวงแชร์รวมกันมากกว่า 30 คน และจำนวนเงินทุนกองกลางก็มีกฎกระทรวงกำหนด”
การเล่นแชร์มุ่งหาสมาชิก มุ่งตั้งกองทุนโดยไม่มีสินค้า สมาชิกทุกคนต้องส่งเงินเข้ากองทุนเป็นงวด ๆ มีรายได้จากการประมูลหมุนเวียนในหมู่สมาชิก สมาชิกที่ประมูลได้จะเสียดอกเบี้ย

การเล่นแชร์มีกฎหมายรองรับ แต่แชร์ลูกโซ่ไม่มี คนทำจึงใช้การตลาด MLM เป็นตัวนำ
วิธีการคือ การไปจดทะเบียนตามกฎหมาย มีการประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนรู้ ให้ดูน่าเชื่อถือ จูงใจให้เป็นสมาชิก ให้เป็นเครือข่าย มีการชูสินค้าต่าง ๆ โดยไม่มุ่งเน้นคุณภาพ ไม่มุ่งเน้นการขายสินค้า แต่มุ่งเน้นการหาสมาชิกมาก ๆ ให้สมาชิกบอกต่อสมาชิกเพื่อสร้างรายได้
สมาชิกจะมีรายได้จากสมาชิกใหม่เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ซึ่งขัดต่อมาตรา 19 พรบ. ขายตรงฯ
สินค้าที่สร้างภาพส่วนใหญ่เป็นของใช้ในครัวเรือน ของใช้ประจำวัน หรือของที่สมาชิกต้องใช้อยู่แล้ว ราคาขายตั้งสูงกว่าคุณภาพเพื่อจูงใจสมาชิกให้ซื้อในปริมาณมากให้ได้ราคาต่ำลง
แต่คนขายก็มีมาก มีไปทั่ว การขายจึงไม่ใช่จะขายคนภายนอกได้ง่าย ๆ ส่วนใหญ่จึงขายกันเองในกลุ่มสมาชิกด้วยกัน ขายคนในครอบครัว แจก หรือนำไปใช้เอง
สมาชิกเก่าต้องเสียเงินค่าตำแหน่งเพิ่มไปเรื่อย ๆ เพื่อเพิ่มฐานะเป็น Up Line ให้ได้ส่วนลดสินค้ามากขึ้น และให้มุ่งหาสมาชิกใหม่เป็น Down Line เพื่อเพิ่มรายได้ให้มากขึ้นเป็นลูกโซ่ และเอาค่าสมาชิกมาแบ่งกันจนเป็นแชร์ลูกโซ่
วิธีการสังเกตง่าย ๆ คือ คนขายตรงที่ถูกกฎหมายจะมุ่งเน้นสินค้า มุ่งเน้นคุณภาพ และมุ่งเน้นการขาย ไม่มุ่งเน้นรายได้จากสมาชิก แต่คนทำแชร์ลูกโซ่จะมุ่งเน้นรายได้ มุ่งเน้นความร่ำรวยอย่างก้าวกระโดด มุ่งเน้นการหาสมาชิกจนเป็นเครือข่าย และเป็นลูกโซ่โดยไม่มุ่งเน้นการขายสินค้า
หากจะว่าคล้ายกันก็ใช่ แต่กฎหมายควบคุมมี หน่วยงานของรัฐที่ต้องกำกับดูแลก็มี และตอนประชาสัมพันธ์ก็ใช้คนมีชื่อเสียงให้ประชาชนรับรู้ ติดตามไปทั่วจนเกิดอาการอยากรวยไปทั่ว
แต่แปลกที่หน่วยงานของรัฐไม่รู้ ยปละละเลยหลายปี
บางหน่วยงานของรัฐไปรับของบริจาคจากคนทำแชร์ลูกโซ่ กลายเป็นการสร้างภาพให้ทางอ้อม ให้คนทำแชร์ลูกโซ่นำไปประชาสัมพันธ์จนประชาชนเชื่อว่า หน่วยงานของรัฐรับรอง
กฎหมายขายตรงฯ ห้ามชักชวน ห้ามจูงใจมาเป็นเครือข่าย และหากเป็นการเล่นแชร์ก็มีข้อจำกัดซึ่งเป็นเรื่องปกติที่ประชาชนไม่รู้ แต่หน่วยงานของรัฐไม่รู้ ไม่ตรวจสอบ และไม่ดำเนินการใด ๆ กลับเป็นเรื่องผิดปกติอย่างมาก และเป็นต้นเหตุให้ประชาชนถูกจูงใจจนเสียหายนับพันล้านบาท
เมื่อคนทำแชร์ลูกโซ่มีการจดทะเบียน มีหน่วยงานของรัฐกำกับดูแล มีการประชาสัมพันธ์ที่รับรู้ในวงกว้าง หน่วยงานของรัฐที่ปล่อยปละละเลยจึงเป็นต้นเหตุของความเสียหาย
การป้องกันประชาชนมิให้หลงเข้าสู่แชร์ลูกโซ่ต้องเริ่มจากการลงโทษหน่วยงานของรัฐที่รับผิดชอบเพื่อมิให้เป็นเยี่ยงอย่าง และเพื่อให้หน่วยงานของรัฐที่รับเงินเดือนจากประชาชนต้องลุกขึ้นทำหน้าที่ปกป้องประชาชนอย่างแท้จริง
เศรษฐกิจประเทศไทยไม่เคยดี คนจนจึงมีมาก คนอยากรวยก็มีมาก มีตลอดเวลา
หากรัฐมนตรีที่เกี่ยวข้องไม่ลงมาสั่งการให้สมกับเงินเดือนที่ได้รับ หน่วยงานของรัฐก็ไม่ถูกลงโทษ ไม่มีเยี่ยงอย่าง แชร์ลูกโซ่ก็จะกลับมาหลอกลวงประชาชนซ้ำแล้วซ้ำอีกไม่จบสิ้น.

ดร. สิทธิชัย ชวรางกูร
for Home and Health,
please visit https://www.inno-home.com

อ่านบทความอื่นที่เขียนโดย ดร. สิทธิชัย ชวรางกูร ได้ที่ http://snp.co.th/e-journal/

Date Published : October 15, 2024