วิสัยทัศน์คืออะไร ?
องค์กรส่วนใหญ่จะมี “วิสัยทัศน์องค์กร” เพื่อเป็นทิศทางให้ผู้นำทุกระดับพาทีมงานมุ่งไปสู่ในขณะปฏิบัติงาน หากบุคคลจะมี “วิสัยทัศน์บุคคล” เพื่อเป็นทิศทางให้ตนเองมุ่งไปสู่บ้าง บุคคลจะได้ประโยชน์อะไร ???

“สองคนยลตามช่อง คนหนึ่งมองเห็นโคลนตม คนหนึ่งตาแหลมคม มองเห็นดาวอยู่พราวแพรว” (ภราดา ฟ. ฮีแรห์)
คน 2 คนมองภาพเดียวกัน มองจากที่เดียวกัน แต่เห็นไม่เหมือนกันถือเป็นเรื่องปกติ การมองและการเห็นที่ต่างกันนี้เรียกว่า “วิสัยทัศน์” (Vision)
วิสัยทัศน์เป็น “การมอง” ด้วยสติปัญญาที่มองได้ไกลกว่า กว้างกว่า ลึกกว่า และได้หลายมุมมากกว่าการมองด้วยสายตา ทำให้มองออกว่าอะไรกำลังจะเกิดขึ้น ทุกคนมีสายตาให้มองเหมือนกัน แต่มีปัญญาไม่เหมือนกัน การมองของแต่ละคนจึงไม่เหมือนกัน
วิสัยทัศน์เป็น “การเห็น” ทิศทางที่ต้องการมุ่งไปสู่ในอนาคต ในเมื่อคนมีปัญญาไม่เหมือนกัน มีการมองไม่เหมือนกัน การเห็นทิศทางที่ต้องการมุ่งไปสู่ในอนาคตของแต่ละคนจึงไม่เหมือนกัน
“การมอง” และ “การเห็น” ของวิสัยทัศน์จึงเป็นของคู่กัน แยกกันไม่ได้ หากมองออกแต่ไม่เห็นทิศทาง หรือไม่สามารถกำหนดจุดที่ต้องการมุ่งไปสู่ในอนาคตได้ วิสัยทัศน์ที่มีแม้จะกว้างไกลมากเพียงใดก็ไม่เกิดประโยชน์ทั้งต่อตนเอง ครอบครัว และองค์กร
ตัวอย่างที่ 1 เรือไฟฟ้ารับส่งผู้โดยสารในคลองของการบริหารองค์การส่วนท้องถิ่น
ผู้บริหารที่ 1 มองการขาดทุนทุกเดือน มองความไม่คุ้มค่า มองงบประมาณที่จำกัดและไม่เพียงพอจึงเห็นควรให้ยกเลิกการบริการในอนาคต แต่ผู้บริหารที่ 2 มองเรื่องเดียวกันแต่เห็นเป็นการลดมลพิษ เห็นเป็นการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ เห็นเป็นทางเลือกเพื่อบริการประชาชนจึงให้บริการต่อไปในอนาคต
ตัวอย่างที่ 2 เขตการค้าเสรี (Free Trade Area) เกิดการขยายตัวไปทั่วโลกจนถูกมองว่าสินค้าซื้อและขายจะกระจายทั่วโลกและมากขึ้น การแข่งขันก็จะสูงมากขึ้น
ผู้นำองค์กรคนที่ 1 จึงเห็นการพัฒนาทีมงานให้มุ่งสู่ความเป็นสากล มุ่งให้ความสำคัญภาษาต่างชาติ มุ่งหาผู้จัดหา (Supplier) และลูกค้าต่างประเทศใหม่ ๆ ให้มากขึ้น แต่ผู้นำองค์กรคนที่ 2 เห็นการค้าภายในประเทศจะเติบโตตามไปด้วยจึงมุ่งรักษาแต่ผู้จัดหาและลูกค้าท้องถิ่น มุ่งให้ทีมงานรักษาความเป็นท้องถิ่น (Localization) และไม่พัฒนาความรู้ด้านการต่างประเทศ เป็นต้น
ทั้ง 2 ตัวอย่างเป็นเรื่อง “วิสัยทัศน์องค์กร” ที่ผู้นำมี “การมอง” และ “การเห็น” ต่างกัน เป็นเรื่องของทิศทางที่จะพาทีมงานมุ่งไปสู่ในอนาคต เป็นเรื่องที่ไม่มีใครตอบได้ทันทีว่า ใครถูกหรือใครผิดมากกว่ากันนอกจากรอผลที่แท้จริงให้เกิดขึ้น บางเรื่องอาจต้องรอเป็นปี หรืออาจถึงปั้นปลายชีวิตจึงจะเห็นผลก็มี

ในเมื่อองค์กรได้ประโยชน์จาก “วิสัยทัศน์องค์กร” บุคคลก็ควรมีและควรได้ประโยชน์จาก “วิสัยทัศน์บุคคล” บ้าง
วิสัยทัศน์ไม่ใช่เรื่องที่ใครจะจินตนาการขึ้นเองได้ แต่ต้องผ่านการมองสภาพแวดล้อมต่าง ๆ ทั้งการมองได้ด้วยสายตาและปัญญา ทั้งเรื่องใกล้ตัวและไกลตัว ทั้งที่เป็นข้อมูลกองอยู่ตรงหน้าและข้อมูลที่ต้องใฝ่หา มองจุดแข็ง และมองจุดอ่อนของตนให้ออก
เมื่อมองสภาพแวดล้อมต่าง ๆ และสภาพตนเองได้ก็จะเห็นประโยชน์และโทษ เห็นอนาคต เห็นอาชีพที่ควรทำ เห็นพฤติกรรมที่ตนควรปรับตัว และกำหนดทิศทางที่จะมุ่งไปสู่ในอนาคตเพื่อให้ได้ประโยชน์และหลีกเลี่ยงโทษที่จะเกิดขึ้นได้
แต่หากมองออก แต่ไม่เห็นอนาคต ไม่สามารถกำหนดทิศทางในอนาคตได้ วิสัยทัศน์ที่มีก็ไม่เกิดประโยชน์
ตัวอย่างเช่น คนที่มองเรื่องการบริการสาธารณะเป็นประโยชน์ต่อตนและสังคมก็จะเลือกผู้บริหารท้องถิ่นที่รักษาการบริการเรือไฟฟ้ารับส่งผู้โดยสารในคลอง แต่หากผู้บริหารที่ตนเลือกไม่มีวิสัยทัศน์ในทางสาธารณะก็จะเห็นความอยากเปลี่ยนผู้บริหารใหม่ หรือเห็นความอดทนรอการเลือกตั้งครั้งใหม่
ในทำนองเดียวกัน คนที่มีความรู้และความสามารถด้านการต่างประเทศก็ย่อมกำหนด “วิสัยทัศน์บุคคล” ให้ร่วมงานกับผู้นำองค์กรที่เกี่ยวพันกับการต่างประเทศ แต่เมื่อเห็นว่า ผู้นำมุ่งการค้าท้องถิ่นมากกว่า คนผู้นั้นก็อาจนำ “วิสัยทัศน์บุคคล” ของตนมาแสดงให้เห็นเพื่อเปลี่ยน “วิสัยทัศน์องค์กร” ไปตามที่ตนต้องการมุ่งไป หรือเห็นการลาออกเพื่อเปลี่ยนองค์กรใหม่ที่มีวิสัยทัศน์สอดคล้องกัน เป็นต้น
“วิสัยทัศน์บุคคล” จึงเป็นทิศทางให้บุคคลมุ่งไปสู่ และในระหว่างทางที่กำลังมุ่งไปสู่ บุคคลก็จะทราบว่า การทำงานหรือการดำเนินชีวิตในแต่ละวันนั้นเป็นไปตามวิสัยทัศน์ที่กำหนดหรือไม่ ควรทำอย่างไร หรือควรเปลี่ยนแปลงอย่างไร
บางคนมีจุดแข็งดี แต่อยู่ในสภาพแวดล้อมไม่ดี จุดแข็งก็ไม่ได้ประโยชน์ใด ๆ บางคนมีจุดอ่อนมาก แต่อยู่ในสภาพแวดล้อมดีก็เปลี่ยนจุดอ่อนให้เป็นจุดแข็งจนได้ประโยชน์มหาศาล
“วิสัยทัศน์บุคคล” เป็นเรื่องที่บุคคลควรสร้างให้มีเพื่อเป็นทิศทางให้มุ่งไปสู่ ควรมีการปรับปรุง มีการพัฒนาในเวลาอันควร และการมี “วิสัยทัศน์บุคคล” ก็ย่อมดีกว่าไม่มี.

ดร. สิทธิชัย ชวรางกูร
SNP Group

อ่านบทความอื่นที่เขียนโดย ดร. สิทธิชัย ชวรางกูร ได้ที่ http://snp.co.th/e-journal/

Date Published : January 31, 2023